Za względu na możliwy niedostateczny charakter ochrony przewidziany przez przepisy o skutkach nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika, ustawodawca wprowadził ochronę szczególną kupującego - rękojmię za wady rzeczy.
Chodzi o dwie rodzaje wad:
Wada fizyczna występuje gdy:
- zmniejsza wartość rzeczy;
- zmniejsza użyteczność rzeczy ze względu na cel ozn. w umowie albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia rzeczy;
- rzecz nie ma właściwości o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego; lub
- rzecz została wydana w stanie niezupełnym ( nie dotyczy braków ilościowych! Nie są wadą fizyczną).
Wada prawna występuje gdy:
- rzecz z nie stanowi własności sprzedawcy a należy do innej osoby;
- rzecz jest obciążona prawem osoby trzeciej ( użytkowaniem, zastawem, służebnością).
Charakter odpowiedzialności - dużo surowsza od ogólnych zasad 471 i n. k.c., gdyż:
· jest niezależna od winy sprzedawcy czy też osób które działają na jego rachunek (za które on nie odpowiada), a nawet niezależna od wykazania szkody wynikającej ze świadczenia rzeczy wadliwej;
· jest niezależna od wiedzy sprzedawcy o istnieniu wady; podstępne działanie sprzedawcy, który wadę zataja, prowadzi jedynie do dalszego zaostrzenia zwykłej odpowiedzialności z tytułu rękojmi.
Wyłączenie rękojmi jest uzasadnione jeżeli kupujący o wadzie wie, a mimo to decyduje się na kupno rzeczy. Co do rzeczy oznaczonych co do tożsamości decyduje chwila zawarcia umowy, co do rzeczy oznaczonych co do gatunku – chwila wydania rzeczy ( wtedy bowiem możliwe jest praktyczne wykrycie wady ( art. 557 §1 i 2 k.c.)
Kupujący musi o wadzie wiedzieć. W systemie kodeksu rękojmia odnosi się zarówno do wad jawnych, jak i ukrytych. Kupujący nie ma obowiązku badania rzeczy celem ewentualnego wykrycia wad, chyba że jest to przyjęte w danych stosunkach, tzn. winien wykonać jedynie podstawowe akty staranności (art. 563 §1 k.c.).
Odpowiedzialność sprzedawcy z tyt. rękojmi znajduje zastosowanie z mocy samej ustawy (ex lege). Niemniej strony mogą rozszerzyć, ograniczyć lub nawet wyłączyć rękojmię (art. 558 § 1 zd.1 k.c.). Ograniczenie lub wyłączenie rękojmi jest zakazane:
- w umowach konsumenckich; oraz
- gdy wada została zatajona podstępnie przez sprzedawcę – wówczas ograniczenie lub wyłączenie jest bezskuteczne.
Uprawnienia z tytułu rękojmi
W przypadku, gdy rzecz ma wady fizyczne, kupujący może:
- (560 § 1 k.c.)
- żądać (560 § 1 k.c.)
- dla rzeczy co do gatunku – żądać dostarczenia takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad i naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia ( 561 § 1 k.c.);
- dla rzeczy co do tożsamości, gdy przy tym sprzedawca jest wytwórcą rzeczy, może żądać usunięcia wady (naprawa) wyznaczając przy tym odpowiedni termin, z zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie od umowy odstąpi (561 § 2 k.c.)
Wybór uprawnienia z rękojmi należy do kupującego z tym, że:
- kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie (art. 560 § 1 zd. 2 k.c.); oraz
- sprzedawca może odmówić usunięcia wady rzeczy określonej co do tożsamości, gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów (art. 561 §2 zd. 2 k.c.).
Przesłanką podniesienia roszczeń z tytułu rękojmi jest dochowanie aktów staranności przez kupującego. Ma on zawsze obowiązek zawiadomić sprzedawcę o wykryciu wady pod rygorem utraty roszczeń z tytułu z rękojmi (art. 563 k.c.). Kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć.
Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upływie 3 lat, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.
Wady prawne
Uprawnienia kupującego odpowiadają uprawnieniom w razie wad fizycznych z wyłączeniem usunięcia wad przez wytwórcę. Kupujący może za pomocą jakichkolwiek dowodów wykazać istnienie wady prawnej i podnieść stosowne roszczenie przeciwko sprzedawcy. Niemniej jeżeli osoba trzecia dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, kupujący jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym sprzedawcę i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli tego zaniechał, a osoba trzecia uzyskała orzeczenie dla siebie korzystne, sprzedawca zostaje zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wadę prawną o tyle, o ile jego udział w postępowaniu był potrzebny do wykazania, że roszczenia osoby trzeciej były całkowicie lub częściowo bezzasadne (art. 573 k.c.). Do wad prawnych należy odpowiednio stosować przepisy dotyczące rękojmi z tytułu wad fizycznych, jeżeli nie jest to sprzeczne z charakterem wady prawnej.
Przenoszenie praw z rękojmi
Warto pamiętać, że Sąd Najwyższy zmienił zdanie co do skutków zbycia rzeczy dla przejścia uprawnień z rękojmi. Otóż wedle nowej linii orzecznictwa, sprzedaż rzeczy przez kupującego nie powoduje przejścia na nabywcę uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy; kupujący może jednak przelać na nabywcę uprawnienia do żądania obniżenia ceny, usunięcia wady lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad[1].
[1] Uchwała 7 sędziów z 5 lutego 2004, III CZP 96/03, publ. OSNC 2004/6/88.
Kancelaria Prawna VIS LEGE prowadzi kompleksową obsługę z zakresu prawa oraz postępowania cywilnego. Chciałbyś skorzystać z naszych usług? Masz problem i nie wiesz jak go rozwiązać. Zadzwoń +48 570 575 483 bądź skontaktuj się z nami drogą mailową
Zapraszamy
Zespół VIS LEGE