PODZIAŁ MAJĄTKU PO ZMARŁYM
Kwestie podziału majątku, wynikającego ze spadku, i sprawy z tym związane należą do jednych z tych, które są najczęściej wszczynane. W codziennej praktyce pojawia się wiele pytań ze strony klientów o kwestie związane z samym spadkiem, jak również podziałem majątku po zmarłym.
Należy rozróżnić dwa podstawowe pojęcia, dotyczące spadków, do których należą stwierdzenie nabycia spadku oraz dział spadku. Oba stwierdzenia oznaczają rodzaj postępowania sądowego, jaki jest prowadzony i należy je od siebie odróżnić.
W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku Sąd wskazuje sposób dziedziczenia po zmarłym tj. czy spadkobierca dziedziczy w drodze ustawy, bądź w drodze testamentu, wskazuje spadkobierców oraz udziały w jakich dziedziczą po zmarłym.
W ramach postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym, otrzymamy wskazanie, w jakiej części dana osoba dziedziczy majątek po zmarłym, lecz nie otrzymamy odpowiedzi na pytanie, co konkretnie kryje się pod pojęciem przykładowo „nabył spadek po zmarłym w części ułamkowej ½” . Jest to tylko wskazanie ułamku w całym majątku, a nie określenie konkretnych przedmiotów, które kryją się pod tym ułamkiem.
Spadkobierca, dziedziczący w części ułamkowej, nie może samodzielnie wypłacić pieniędzy z rachunku bankowego, należącego do zmarłego, jak również, przykładowo, nie może sprzedać nieruchomości odziedziczonej po zmarłym, pomimo tego, iż w jego ocenie posiadany przez niego ułamek w majątku odpowiada właśnie tym ruchomością bądź nieruchomościom. Na tym etapie majątek zmarłego stanowi jedną całość.
Na pytanie, wcześniej zadane, odpowiedź da nam rozstrzygnięcie postępowania tzw. działu spadku. W ramach postępowania o dział spadku (czasem połączonego ze zniesieniem współwłasności – zostanie to omówione w kolejnym artykule) Sąd ustala, co wchodzi w skład majątku po zmarłym i przyznaje własność poszczególnych przedmiotów konkretnym osobom.
Bardzo istotnym elementem jest to, że przepisy prawa nie nakładają na spadkobierców żadnego terminu odnośnie konieczności wszczęcia takiego postępowania, nie nakłada też żadnego terminu w jakim miałoby ono być wszczęte.
Dział spadku może nastąpić na dwa sposoby:
- na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź
- na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.
Oczywistym jest, iż możliwość skorzystania z umownego działu spadku powstaje tylko w przypadku pełnej zgody Stron. W sytuacji, kiedy Strony nie potrafią dojść do porozumienia w zakresie podziału majątku, koniecznym jest przeprowadzenia postępowania Sądowego.
Jednocześnie należy pamiętać, iż zgodnie z art. 1037 § 2 k.c. umowa o dział spadku, jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomości, powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Dział spadku obejmuje jedynie aktywa, rzeczy bądź prawa. W trakcie działu spadku nie są dzielone długi spadkowe. Odpowiedzialność wobec wierzycieli za długi spadkowe i spłata należności następuje zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
W przypadku przeprowadzenia Sądowego działu spadku, powinien on obejmować cały majątek. Tylko z ważnych powodów Sąd może ograniczyć go do części majątku. W przypadku umownego działu, może być on zarówno całkowity jak i częściowy.
Data: 10 marca 2020 r.
Michał Marjański Radca Prawny