Umowa darowizny
Darowizna jest określana jako umowa, a nie jak jest to powszechnie uważane za jednostronne oświadczenie woli osoby - darczyńcy, ponieważ dzięki takiemu rozwiązaniu została wyłączona możliwość obdarowania osoby wbrew jej woli. Przez zawarcie umowy darowizny darczyńca zobowiązuję się do bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz osoby obdarowanej.
Świadczenie na rzecz obdarowanego może polegać na:
- zapłacie sumy pieniężnej;
- przeniesieniu praw do majątku obdarowanego z majątku darczyńcy (np. użytkowania wieczystego, prawa własności);
- zwolnienie z długu;
- ustanowieniu prawa majątkowego (np. służebności osobistej);
- zniesienie prawa obciążającego obdarowanego (np. hipoteka).
Darowizna prowadzi do powiększenia aktywów bądź zmniejszenia pasywów obdarowanego oraz zmniejszenia majątku osoby darczyńcy.
Zgodnie z kodeksem cywilnym (KC) darowizną nie jest zrzeczenie się prawa, którego jeszcze nie nabyto (np. zrzeczenie się dziedziczenia) jak i prawa w sumie nabytego, ale w taki sposób, iż w sytuacji zrzeczenia się uważa za nienabyte (np. odrzucenie spadku).
Najbardziej charakterystycznymi cechami umowy darowizny są bezwzględnie takie cechy jak to, iż jest ona bezpłatna, oraz jej niewzajemny charakter, te aspekty odróżniają ją np. od umowy sprzedaży.
Ważną kwestią, którą należy wyjaśnić przy omawianiu umowy darowizny jest egzegeza strony podmiotowej - kto jest stroną umowy, a mianowicie stronami są darczyńca i obdarowany.
Osobą zarówno darczyńcy jak i obdarowanym może być osoba fizyczna jak i osoba prawna. Można też wskazać, iż Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że małżonek ma możliwość rozporządzania przedmiotem, który to należy do majątku wspólnego na rzecz majątku drugiego małżonka, co najczęściej polega na darowiźnie.
Z uwagi na bezpłatny charakter oświadczenie darczyńcy musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności, ma to na celu zabezpieczenie darczyńcy przed nieprzemyślaną decyzją, jak również zapobieżenie powstaniom sporów o niewywiązaniu się z umowy. Druga strona czyli obdarowany może przyjąć darowiznę w dowolnej formie, nie pomijając milczącego przyjęcia darowizny.
Darowiznę można odwołać w sytuacji, kiedy to darczyńca w stosunku do obdarowanego zachował się w sposób rażąco niewdzięczny. Cofnięcie darowizny musi zostać sporządzone na piśmie. Należy pamiętać, iż odwołanie jest niemożliwe w sytuacji, gdy darczyńca wybaczył obdarowanemu, jak również w sytuacji, kiedy to darowizna czyni zadość zasadą współżycia społecznego (np. danie snowi ubrań przez ojca).
W sytuacji, kiedy to darczyńca popadnie w niedostatek osoba obdarowana jest zobowiązana do dostarczenia osobie darczyńcy niezbędnych środków do życia, w granicach darowizny, istnieje możliwość zwolnienia się z obowiązku poprzez zwrot równowartości uzyskanej darowizny.