Ryczałt dla kierowcy za nocleg
Sąd Najwyższy w dniu 12 czerwca 2014 r. podjął uchwałę w składzie 7 sędziów (sygn. akt: II PZP 1/14) wskazując, iż kabina samochodu ciężarowego nie spełnia wymogów, zapewniających pracownikowi/kierowcy bezpłatny nocleg w podróży zagranicznej.
Co oznacza takie stanowisko? Kierowca, któremu nie były wypłacane ryczałty za nocleg, bądź któremu pracodawca nie zapewnił bezpłatnego noclegu np. w hotelu, motelu, ma możliwość dochodzenia roszczeń od swojego pracodawcy.
To orzeczenie Sądu Najwyższego odsyła nas do Rozporządzenia Ministra z dnia 19 grudnia 2002r. (obowiązującego od 1 stycznia 2003 r. do 1 marca 2013r.), a ściślej do § 9 ust. 4 Rozporządzenia. Przepisy te odnoszą się do sytuacji, w której kierowcy za nocleg przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym (ust.1). W sytuacji, gdy kierowca nie przedłoży wymaganego rachunku należy mu się ryczałt w wysokości 25% ustalonego limitu (ust.2).
Jednakże, największe wątpliwości rozporządzenia wprowadza ust. 4, który wskazuje, iż wyżej wskazanych zasad nie stosuje się, jeżeli pracodawca zapewni kierowcy „bezpłatny nocleg”. Pojęcie „bezpłatnego noclegu” jest wzbudzającym kontrowersje i najtrudniejszym do określenia.
Dotychczas część doktryny oraz judykatury, łącznie z Sądem Najwyższym na czele, głosiły, iż pojazd który jest wyposażony w miejsce do spania był wystarczający. Takie stanowisko pozwalało na konkluzję, iż wyłącza to możliwość dochodzenia jakichkolwiek roszczeń przez kierowców odnośnie rekompensaty za brak miejsca noclegowego w hotelu (wyrok SN z dnia 4 czerwca 2013 r., syng. akt: II PK 296/12).
Jednakże, stanowisko to miało również wiele krytycznych głosów, wskazujących, iż „bezpłatny nocleg” w kabinie samochodu to nie jest odpowiednie miejsce do spania. Wobec czego kierowcypowinien być wypłacony ryczałt z powodu podróży służbowej, mimo, iż spał w kabinie swego auta, a nie w hotelu bądź motelu.
Już 19 marca 2008 roku Sąd Najwyższy w wyroku (sygn. akt: I PK 230/07) sformułował tezę, iż nocleg w kabinie samochodu nie jest wystarczającym dla osoby kierowcy, a pracodawca nie może wywodzić dla siebie korzystnych skutków prawnych z faktu zapewnienia kierowcy bezpłatnego miejsca noclegowego w kabinie samochodu.
Ta linia orzecznicza Sądu Najwyższego, mimo wszystko, była uznawana za dominującą, wobec czego stworzenie kierowcy przez pracodawcę możliwości spędzania nocy i snu w kabinie samochodu, nie oznacza zapewnienia pracownikowi bezpłatnego noclegu w pojęciu 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r.
Należy wskazać, iż kierowca może się domagać wypłaty zaległych ryczałtów za okres 3 lat wstecz, licząc od dnia sformułowania żądania.
Uchwała Sądu Najwyższego wpłynęła znacząco na obowiązujący stan prawny, ale również ujednoliciła jej zapisy.
Michał Marjański
aplikant radcowski