Prawnicze Zawiłości – Czym jest Wyrok Zaoczny?
W określonych przez kodeks postępowania cywilnego wypadkach sąd może wydać wyrok zaoczny. Wydanie w procesie cywilnym wyroku zaocznego jest próbą przeciwdziałania bezczynności pozwanego, a także usprawnienia postępowania.
Sąd wydaje taki wyrok w sytuacji, gdy osoba, wobec której wytoczono powództwo wykazuje pełną bierność wobec toczącego się postępowania tj. nie stawia się na rozprawy, nie odpowiada na wezwania Sądu, nie przedstawia swojego stanowiska w sprawie. Sąd, chcąc kontynuować postępowanie, jednocześnie nie mogąc w nieskończoność odraczać wydania orzeczenia w sprawie, stosuje instytucję wyroku zaoczonego. Sąd, wydając wyrok zaoczny, nie dokonuje weryfikacji prawdziwości twierdzeń o faktach przytoczonych przez powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.
Przesłanki umożliwiające wydanie wyroku zaocznego
Zgodnie z art. 339 k.p.c. (kodeks postępowania cywilnego) Sąd wydaje wyrok zaoczny w sytuacji, gdy pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie. Pozwany nie bierze udziału w postępowaniu jeżeli:
- nie wnosi w sprawie odpowiedzi na pozew,
- nie stawia się na rozprawie lub posiedzeniu.
W przypadku zaistnienia powyższych przesłanek Sąd nie tyle „może” wydać wyrok zaoczny, ile „musi” go wydać.
Co ciekawe, przeprowadzenie rozprawy i wydanie wyroku zaocznego, pomimo niezawiadomienia pozwanego, stanowi istotne uchybienie procesowe w rozumieniu art. 368 pkt 5 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.3.1973 r., III PRN 3/73)
Nie jest dopuszczalne wydanie wyroku zaocznego, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.
Zgodnie z art. 333 § 1 pkt. 3 k.p.c. Wyrokowi zaocznemu w części, w jakiej uwzględnia on powództwo, Sąd z urzędu nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.
Zgodnie z powszechnie obowiązująca procedurą, Sąd z urzędu doręcza obydwu stronom wyrok, wraz informacją o przysługującym im środkach zaskarżenia.
Istotnym jest, iż każda ze stron może zaskarżyć wyrok zaoczny. Jednakże w zależnościom pozycji strony w danym postępowaniu – tj. czy strona jest stroną powodową, czy też pozwanym, przysługują jej inne środki odwoławcze.
Pozwany odwołując się od wyroku zaocznego składa sprzeciw. Na tę czynności ma on termin 7 dniowy od momentu, w którym wyrok ten został mu doręczony. Treść sprzeciwu powinna zawierać stanowisko strony pozwanej w sprawie, wskazanie zarzutów przeciwko żądaniu wskazanym w pozwie, przytoczenie faktów oraz wskazanie dowodów na poparcie stawianych tez. Warto pamiętać, by w takim piśmie wnieść o zawieszenie rygoru natychmiastowego wykonania wyroku, który to sąd nadaje z urzędu. Sąd uznając, iż sprzeciw zawiera wszelkie konieczne elementy, jak również został złożony w terminie, powinien wyznaczyć termin rozprawy, celem przeprowadzania pełnego postępowania sądowego.
Powód natomiast wnosi inny środek odwoławczy – jest nim apelacja. Strona powodowa najczęściej będzie składała środek odwoławczy od wyroku zaocznego w sytuacji, gdy wnoszone przez nią powództwo zostało oddalone w całości lub w części. W takim wypadku strona powodowa może w ciągu 7 dni od doręczenia jej wyroku żądać sporządzenia i doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. Następnie po otrzymaniu wyroku wraz z uzasadnieniem powód może w terminie 14 dni od momentu doręczenia ww. wyroku z uzasadnieniem wnieść apelację.
Zgodnie z art. 347 k.p.c., „Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza.”
Sąd rozpoznaje sprawę w przedmiotowych i podmiotowych granicach określonych wyrokiem zaocznym i wniesionym od niego sprzeciwem. dopuszczalne jest jednak rozszerzenie powództwa po wydaniu wyroku zaocznego, od którego pozwany złożył sprzeciw (uchw. SN z 12.7.1988 r., III CZP 50/88, OSNC 1989, Nr 10, poz. 158).
Michał Marjański
Aplikant Radcowski
Stan Prawny 29.01.2018 r.